Ekonomia (nadal) sporym wyzwaniem dla Polaków – Naszej gospodarki i społeczeństwa nie stać na ocenę trzy z minusem!

Rok Edukacji Ekonomicznej 2024 staje się faktem. Wspólna inicjatywa 6 organizacji pozarządowych zaangażowanych w edukację ekonomiczną polskiego społeczeństwa ma na celu zwrócić uwagę opinii publicznej i decydentów na konieczność popularyzacji wiedzy i właściwych postaw Polaków w dziedzinie finansów. Ma być to także okazja do integracji jak największej liczby inicjatyw realizowanych w tym zakresie w naszym kraju. Oficjalna inauguracja obchodów REE jest zaplanowana 11 stycznia br., a udział w niej potwierdzili m.in. Marszałkini Senatu – Małgorzata Kidawa-Błońska oraz liczne grono ekspertów i autorytetów środowiska ekonomicznego i finansowego.           

Ile nauczyła nas historia.

Od reform premiera Władysława Grabskiego mija właśnie dokładnie 100 lat, a za kilka miesięcy będziemy obchodzić setną rocznicę utworzenia Banku Polskiego (poprzednika obecnego banku centralnego) i ustanowienie polskiego złotego walutą narodową. Również już 100 lat temu Janusz Korczak przekonywał, jak ważna jest edukacja ekonomiczna dzieci i młodzieży, publikując książkę pt. „Bankructwo Małego Dżeka”. Minęły lata, świat się zmienił nie do poznania, a potrzeba powszechnej znajomości ekonomii pozostaje niezmiennie ważna w budowaniu dobrobytu osobistego i narodowego Polaków.

Jak pokazują badania, nasi rodacy mają duże braki w podstawach ekonomii, a co za tym idzie, decyzje o finansach osobistych, inwestycjach, budowaniu kapitału podejmują często intuicyjnie, a nie w oparciu o rzetelną wiedzę. Zdarza się, że nie rozumieją warunków zaciąganych zobowiązań czy pozostają bierni w kształtowaniu swojej sytuacji ekonomicznej. Fakt ten potwierdzają wyniki płynące m.in. z corocznych edycji badania „Poziom wiedzy finansowej Polaków” zrealizowanego na zlecenie Warszawskiego Instytutu Bankowości i Fundacji GPW. Wynika z nich, że tylko co drugi Polak rozumie pojęcia związane z kredytami i RRSO, a jedynie co 3. osoba w Polsce czyta dokładnie umowy kredytowe. Pozostali respondenci czytają te dokumenty pobieżnie, nie rozumiejąc ich zapisów lub jedynie sprawdzając swoje dane. Badani nisko oceniają także swoją wiedzę na temat zasad funkcjonowania Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Jedynie 7% uważa, że ich wiedza jest bardzo lub raczej duża, zaś aż 64% – że jest bardzo lub raczej niska. Z badań wynika również, że ponad 2/3 respondentów nie inwestuje na giełdzie z powodu braku wystarczającej wiedzy.

Czas na działanie.

Diagnoza stanu wiedzy ekonomicznej, w tym finansowej Polaków już od pewnego czasu dzięki zaangażowaniu różnych instytucji, aktywnych od lat w tym zakresie do prób wprowadzenia na stałe tematu edukacji ekonomicznej do debaty publicznej.

– W wielu ważnych dyskusjach, dużo mówi się o kompetencjach przyszłości, szczególnie w odniesieniu do nowych technologii, a zapominamy, że jedną z kluczowych kompetencji przyszłości jest i de facto zawsze powinna być znajomość zasad ekonomii – mówi Waldemar Zbytek, Prezes Warszawskiego Instytutu Bankowości i Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego REE 2024. – Społeczna luka w wiedzy ekonomicznej rodzi poważne problemy w zarządzaniu finansami osobistymi, szczególnie w dobie wysokiej inflacji, ale też w obliczu cyber zagrożeń czy wyzwań wynikających z powszechnej digitalizacji. Słabość społeczeństwa może też przełożyć się na osłabienie zdolności rozwojowych całej gospodarki. Dziś, stoimy przed kolejnym etapem w historii edukacji ekonomicznej w Polsce. Edukacja ekonomiczna powinna być wspólnym wysiłkiem międzyśrodowiskowym, z czołowym zaangażowaniem instytucji publicznych. Zmieniają się okoliczności, pojawiają się nowe trendy, ale idee Grabskiego i Korczaka, jak się okazuje, pozostają ponadczasowe.

Rok 2024 szansą na zmianę.

Inicjatywa Roku Edukacji Ekonomicznej to szansa na pogłębienie współpracy między różnymi środowiskami, tj. sektorem publicznym, biznesem w tym bankowością i rynkiem kapitałowym, oświatą i edukacją oraz organizacjami pozarządowymi.  Zintegrowanie działań i nagłaśnianie lokalnych inicjatyw mogą przyczynić się do realnej zmiany, czyli rzeczywistego podniesienia wiedzy.

Polaków jako piątego społeczeństwa pod względem liczby ludności w Unii Europejskiej po prostu nie stać na niewiedzę ekonomiczną, gdyż to od podejmowanych decyzji przez indywidualne jednostki, zależy w wielu aspektach, stan naszego ogólnego dobrobytu. Obecnie z wiedzy ekonomicznej wystawiamy sobie ocenę 2,88 w skali 5-stopniowej skali, a to za mało, aby świadomie i mądrze zarządzać gospodarstwem domowym, inwestować, edukować dzieci, a także pomagać seniorom. Co więcej, dane Eurobarometru z lipca 2023 mówią, że przeceniamy swoją wiedzę finansową i na 22 kraje europejskie, Polska zajmuje 6. miejsce od końca!

– Inicjując Rok Edukacji Ekonomicznej, chcemy pokazać skalę potrzeby edukacji ekonomicznej, konsolidować i wynosić inicjatywy, które działają w tym zakresie – dodaje Tadeusz Białek, Prezes Związku Banków Polskich i Przewodniczący Komitetu Programowego REE 2024. – Od lat jako środowisko bankowe prowadzimy liczne inicjatywy edukacyjne w zakresie ekonomii. Potrzebujemy jednak nagłośnić temat, ponieważ wyniki badań są alarmujące i każdy z nas na swój sposób musi podjąć rękawicę i starać się w obszarze szerzenia wiedzy ekonomicznej zrobić jak najwięcej. Mamy nadzieję, że do procesu edukacji uda się zachęcić media, w tym media publiczne, które ze względu na zasięg i charakter mogłyby wspierać naszą misję i edukować międzypokoleniowo z zakresu ekonomii.